Invloed van lawaai op ons gehoor, evenwicht en hersenen: nieuwe inzichten uit hersenonderzoek
Geluid en lawaai zijn overal om ons heen. Als je last hebt van hyperacusis, tinnitus, gehoorverlies of evenwichtsklachten kan dat je klachten beïnvloeden. Maar ook als je deze klachten (nog) niet hebt, kan lawaai schadelijke effecten hebben op je gehoor, evenwicht en hersenen. Dit stond daarom centraal tijdens het Bellucci Symposium dat werd georganiseerd door Creighton University en de Bellucci DePaoli Family Foundation (VS).
Wat doet lawaai met ons gehoor, evenwicht en onze hersenen? Tijdens het symposium deelden onderzoekers uit de gehoor- en hersenwetenschappen waardevolle nieuwe wetenschappelijke inzichten.
Gehoorverlies beïnvloedt het geheugen
Onderzoek bij muizen toont aan dat gehoorverlies een risicofactor is voor dementie, zoals de ziekte van Alzheimer. Gehoorverlies veroorzaakt en versnelt geheugenproblemen. Omgekeerd ontwikkelen muizen met dementie sneller gehoorverlies. Hun gehoorsysteem is gevoeliger voor gehoorschade. Lawaai verandert hersengebieden zoals de hippocampus en gehoorschors, die niet goed herstellen. Onderliggende mechanismen zijn bijvoorbeeld: verstoring van de fysiologische balans, biologische stress en ontsteking rond hersencellen. Wetenschappers onderzoeken in muizen of een speciale techniek de hersenactiviteit kan aanpassen om in de toekomst geheugenproblemen te voorkomen.
Veranderde activiteit van zenuwcellen in oren en hersenen
Bij gehoorverlies leiden veranderingen in haar- en steuncellen in het slakkenhuis tot versterkte waarneming van geluid. Waarschijnlijk proberen de hersenen zo het gehoorverlies te compenseren. Dit speelt mogelijk ook een rol bij hyperacusis. Verder blijkt dat het verbeteren van de normaliter remmende mechanismen in de hersenen bij blootstelling aan geluid, bijvoorbeeld met neurostimulatie, kan helpen de waarneming van geluid te herstellen en geluidsgevoeligheid te verminderen bij tinnitus en hyperacusis, ondanks gehoorbeschadiging. Langeretermijn effecten moeten worden onderzocht.
Biochemie: balans en communicatie in het oor en de hersenen
Onze oren en hersenen reageren op informatie (zoals geluid, lawaai) uit onze omgeving en signalen van ons lichaam en passen zich continu aan. Een biologische balans en goede communicatie tussen lichaam, zintuigen en hersenen zijn daarom belangrijk. Dat gebeurt door een samenspel van signalen of boodschappers (bijvoorbeeld: chemische stofjes, elektrische signalen), omvormers en ontvangers (bijvoorbeeld: biologische structuren, eiwitten, receptoren) die signalen lezen, schrijven, wissen, doorgeven, omzetten of erop reageren.
Bij proefdieren vermindert door lawaai het aantal KCC2-eiwitten. Normaal reguleren KCC2-eiwitten de activiteit van zenuwcellen en remmen ze de activiteit van het stofje GABA. Door vermindering van KCC2 is er minder remming en krijgenzenuwcellen een verhoogde activiteit. Bij KCNQ-kaliumkanalen gebeurt iets vergelijkbaars. Door lawaai zijn er minder kanalen en krijgen de zenuwcellen een verhoogde activiteit. Dit speelt mogelijk een rol bij hyperacusis en tinnitus. KCC2 en KCNQ-kaliumkanalen zijn daarom interessante doelwitten voor een toekomstige behandeling. Verder blijken de AMPA-signaalontvangers in verbindingen tussen zenuwcellen te worden verstoord. Daardoor raken haarcellen in het slakkenhuis en verbindingen tussen zenuwcellen beschadigd en gaan ze verloren.
Deze inzichten helpen bij het ontwikkelen van nieuwe behandelingen tegen gehoorproblemen. Medicijnen worden onderzocht om te kijken of de verstoorde zenuwactiviteit en veranderingen in de hersenen kunnen herstellen.
Nieuwe onderzoek technologieën
Met nieuwe MRI-technieken zoals MEMRI en QUEST-MRI kunnen wetenschappers veranderingen in hersenactiviteit, biologische stress, aanwezigheid of activiteit van eiwitten, kanalen en receptoren meten bij lawaai. Ook nanodeeltjes worden onderzocht om gehoor- en evenwichtsproblemen beter te begrijpen of in de toekomst behandelen.
Vloeistofbalans in het oor
In de vloeistoffen in ons binnenoor zitten ‘elektrolyten’ die elektrische signalen geleiden, wat nodig is voor overdracht van elektrische signalen in het slakkenhuis. Verstoring van deze balans kan worden gemeten bij proefdieren. Lawaai kan deze overdracht soms blijvend verminderen. Andere gevolgen van lawaai op de vloeistof en overgangen tussen deze vloeistoffen in het binnenoor worden nog onderzocht.
Invloed van lawaai op evenwicht
In ratten lijkt de stof rapamycine bescherming te geven tegen evenwichtsproblemen door harde geluiden. Zij hebben minder verstoring van het evenwicht en bewegingen, maar herstellen niet als ze al klachten hebben. Meer onderzoek is nodig naar hoe dit werkt, wat een goed moment is om de stof te geven, of het gehoorproblemen beïnvloedt en of het kan werken bij ratten die al evenwichtsklachten hebben.
Persoonlijke verhalen
Bijzonder was dat ook persoonlijke verhalen aandacht kregen tijdens het symposium. Muzikant Evelyn Glennie is doof en ervaart muziek via trillingen, zij ‘hoort’ via haar handen. Zanger Stephin Merritt maakt muziek, alleen in een stille ruimte, vanwege hyperacusis. Belangenbehartigers en professionals Shari Eberts en Allison Coffin benadrukten hoe belangrijk duidelijke en toegankelijke communicatie is voor mensen met gehoorproblemen. Hun persoonlijke verhalen laten onderzoekers zien hoeveel invloed gehoorproblemen hebben op het dagelijks leven. Dit is een extra stimulans voor meer wetenschappelijk onderzoek.
Toekomst
De persoonlijke verhalen en de noodzaak van meer wetenschappelijk onderzoek om oplossingen te vinden herkennen ervaringsdeskundigen van de Commissie Tinnitus en Hyperacusis maar al te goed. Ondanks dat op dit moment nog veel onderzoek nodig is, vinden zij het bemoedigend en hoopvol dat gevolgen van lawaai en verschillende gehoor- en evenwichtsproblemen in de hersenwetenschappen steeds meer erkenning krijgen en onderzoek hiervoor toeneemt. De commissie volgt de ontwikkelingen.
Deze samenvatting is gemaakt door de Commissie Tinnitus en Hyperacusis, na het bijwonen van de 7e editie van het Bellucci Symposium op de Creighton University (VS).
Publicatiedatum: 08 juli 2025